Công thái học và y học: Mối liên hệ quan trọng bạn cần biết

Công thái học là gì ?

Công thái học, hay còn gọi là kỹ thuật nhân tố con người, là một lĩnh vực khoa học nghiên cứu và tinh chỉnh thiết kế các sản phẩm để tối ưu hóa sự thoải mái và hiệu quả cho con người khi sử dụng. 

Công thái học đảm bảo rằng sản phẩm phù hợp với các đặc điểm cơ bản của con người như chiều cao, cân nặng, thính giác và thị giác. Mục tiêu của công thái học là mang đến trải nghiệm sử dụng tiện ích và thoải mái nhất cho người dùng.

Công thái học có liên quan gì đến y học?

Công thái học và y học có mối liên hệ chặt chẽ, đặc biệt trong việc thiết kế bàn ghế và đồ dùng xung quanh phục vụ cuộc sống con người. Những yếu tố này được con người sử dụng hàng ngày trong công việc và học tập, do đó, chúng cần được nghiên cứu và phát triển kỹ lưỡng.

Nếu các sản phẩm này không được thiết kế đúng cách, không tuân theo các nguyên tắc công thái học, sẽ dẫn đến mệt mỏi, căng thẳng và thậm chí gây chấn thương không cần thiết, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.

Công thái học áp dụng trong thiết kế tất cả những gì liên quan đến con người, từ không gian làm việc, học tập, thể thao, giải trí đến sức khỏe và an toàn. Việc áp dụng công thái học đúng cách giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và bảo vệ sức khỏe con người.

Để thiết kế ra những sản phẩm công thái học tốt nhất, các nhà nghiên cứu đã tận dụng dữ liệu và kỹ thuật từ nhiều lĩnh vực khác nhau:

• Nhân trắc học: Nghiên cứu kích thước cơ thể, hình dạng, quần thể và biến thể.
• Tâm lý học ứng dụng: Phân tích kỹ năng, quá trình học hỏi, những sai sót và hành vi khác biệt.
• Tâm lý xã hội: Khảo sát nhóm, giao tiếp, cử chỉ và hành vi.
• Cơ chế sinh học: Nghiên cứu cơ bắp, đòn bẩy, thể lực và sức mạnh.
• Vật lý môi trường: Đánh giá tiếng ồn, ánh sáng, nhiệt độ, cùng các rung động về thính giác, thị giác, cảm giác.

Bên cạnh đó là sự kết hợp của nhiều yếu tố khác nhau nữa, giúp góp phần tạo nên một sản phẩm công thái học đạt chuẩn và có giá trị thực tiễn khi sử dụng. Đặc biệt, sự kết hợp giữa tâm lý con người và tính vật lý của cơ thể đóng vai trò quan trọng. Điển hình như:

1. Công thái học tâm lý:

• Nghiên cứu các quá trình tinh thần như nhận thức, trí nhớ, lý luận và cảm xúc.
• Cách mọi người tương tác với sản phẩm, hệ thống và môi trường:
• Khối lượng công việc tinh thần
• Tương tác giữa con người với các dụng cụ như sách vở, máy tính, điện thoại
• Độ tin cậy
• Quyết định
• Thái độ
• Động lực
• Độ hài lòng

2. Công thái học vật lý:

• Xem xét các đặc điểm giải phẫu, nhân trắc học, sinh lý học và cơ học của con người liên quan đến hoạt động thể chất
• Tư thế làm việc, học tập
• Các động tác lặp lại nhiều lần
• Cách bố trí nơi làm việc và môi trường xung quanh
• Cử động liên quan đến cơ xương và khớp xương

3. Công thái học tổ chức:

• Tối ưu hóa cấu trúc tổ chức, chính sách và quy trình của các hệ thống kỹ thuật xã hội:
• Hành vi giao tiếp
• Thiết kế công việc
• Mô hình thời gian làm việc và học tập kết hợp với nghỉ ngơi, thư giãn

Việc tích hợp các yếu tố này đảm bảo rằng sản phẩm công thái học không chỉ đạt tiêu chuẩn mà còn mang lại sự thoải mái và hiệu quả cho người sử dụng.

Như vậy ta có thể thấy công thái học có nhiệm vụ chính là nghiên cứu khả năng và giới hạn của con người, sau đó áp dụng những nghiên cứu này để cải thiện tương tác của con người với các sản phẩm, vật dụng, hệ thống và môi trường xung quanh. Mục tiêu của công thái học là tạo ra không gian học tập và làm việc tối ưu, giúp giảm thiểu rủi ro về thương tích hoặc chấn thương.

Lấy ví dụ cụ thể: 

Ghế ngồi thông thường không thể vừa vặn với mọi cơ thể, thậm chí có thể gây hại khi ngồi làm việc lâu dài. 

Tuy nhiên, khi ghế được cải tiến theo nguyên tắc công thái học, nó có thể điều chỉnh để phù hợp với bất kỳ ai, bất kể giới tính hay thể trạng, nhờ các tính năng hiệu chỉnh đặc biệt.

Hoặc ta có một ví dụ khác:

Một người bị đau lưng có thể được điều trị bằng cách áp dụng các kỹ thuật công thái học như cải thiện vị trí cơ thể, tăng cường cơ bắp và linh hoạt, và thực hiện các bài tập điều chỉnh cân bằng. Các phương pháp này không chỉ giúp cải thiện triệu chứng mà còn đảm bảo rằng cơ thể hoạt động một cách hiệu quả và đồng bộ. 

Điều này minh chứng cho cách công thái học và y học có thể kết hợp nhau để cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống của một người.

Kể từ khi các sản phẩm công thái học xuất hiện và trở nên phổ biến trên thị trường, các vấn đề sức khỏe như thoái hóa đốt sống, đau lưng, đau vai gáy, và đau cổ tay của dân văn phòng, cũng như các tật học đường như gù lưng và cận thị ở học sinh đã giảm đến 80%.

Điều này chứng minh rằng công thái học là yếu tố quan trọng trong việc giảm thiểu bệnh tật và cải thiện sức khỏe con người.

Mặc dù công thái học và y học có lịch sử và phương pháp tiếp cận khác nhau, nhưng cả hai đều hướng đến mục tiêu chung là bảo vệ và cải thiện sức khỏe. Hiện nay, các nhà khoa học đang nghiên cứu để kết hợp công thái học và y học, nhằm nâng cao sức khỏe người dùng trong tương lai.